عصر ایران- کواسیا آمارا با نام علمی: Quassia amara ، یک گونه از سرده کواسیا محسوب می شود که از محبوبیت سنتی فراوانی برای مقاصد درمانی برخوردار است.
این گیاه که معمولا با نام های دیگری از جمله آمارگو، کواسیا تلخ، چوب کواسیا و چوب تلخ نیز شناخته می شود، یک درختچه کوچک همیشه سبز -یا به ندرت در اندازه درخت کوچکی- بومی کاستاریکا، نیکاراگوئه، پاناما، برزیل، پرو، ونزوئلا، سورینام، کلمبیا، آرژانتین و گویان فرانسه است.
چوب تلخ عضوی از خانواده Simaroubaceae است و لینه آن را به افتخار گیاه شناسی که برای نخستین بار این گیاه را توصیف کرده بود، نامگذاری کرد. وی برده سابق سورینام بود که او را به نام Graman Quacy می شناختند. وی در واقع شفا دهنده ای بود که به ظاهر خواص دارویی چوب تلخ را کشف و از آن به عنوان یک داروی مخفی برای درمان تب های بدخیم بومی سورینام استفاده کرد.
گفتنی است تمامی نکاتی که در خصوص گیاه کواسیا آمارا مورد بررسی قرار می گیرند از طریق وب سایت پایگاه داده گیاهان وزارت کشاورزی آمریکا قابل دسترسی هستند.
این گیاه توسط عطاری های سراسر کشور به فروش می رسد.
نام این گیاه یعنی آمارا از واژه اسپانیایی amargo گرفته شده است که به معنای "تلخ" است. انتخاب چنین نامی کاملا مناسب بوده است چرا که پوست درخت حاوی کواسین است؛ ماده ای 50 برابر تلخ تر از کینین.
در واقع، این تلخ ترین ماده شیمیایی طبیعی است که تاکنون کشف شده است. علاوه بر این که پوست گیاه در مقادیر متوسط به عنوان تلخ کننده گیاهی استفاده می شود، وجود ترکیب فیتوشیمیایی بسیار تلخ آن باعث می شود که محصولات تهیه شده با آن حشره کش طبیعی بسیار موثری باشند. پوست درخت کواسیا آمارا به صورت محلی در طب گیاهی و هومئوپاتی کاربرد دارد.
پوست این گیاه عموما به صورت آسیاب شده به فروش می رسد و برای تولید تونیک یا تنتورهای مختلف استفاده می شود. لازم به ذکر است که تونیک ها و تنتورها معمولا با خیساندن پوست در آب سرد برای مدت طولانی تهیه می شوند. رزین درخت نیز یکی از تلخ ترین مواد روی کره زمین است، بدین ترتیب می توان از آن برای طعم دادن به انواع مربا و پودینگ استفاده کرد. تکه های ریز شده پوست گیاه در ترکیب با گیاهان دیگر به منظور تهیه دمنوش کاربرد دارند.
دو نوع گیاه کواسیا آمارا وجود دارد که برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می گیرند و پرورش می یابند. نوع هندی غربی می تواند به ارتفاع 30.5 متر برسد، در حالی که گونه آمریکای جنوبی کوچکتر است و اغلب حدود 5.5 متر ارتفاع دارد. هر دو نوع درختان برگریز هستند، با پوست خاکستری صاف و گل های کوچک که میوه های سیاه و نخودی شکل تولید می کنند. این درختان تقریبا هرگز توسط حشرات خورده نمی شوند زیرا رزین به شدت تلخ در پوست آنها چنین اجازه ای را نمی دهد.
- از جوشانده ریشه می توان برای کاهش تب مالاریا استفاده کرد.
- پوست درخت را می جوشانند و عصاره آن را به عنوان ترکیب ضد اسهال و ضد مالاریا می نوشند.
- پوست داخلی نرم و جوشانده می شود تا عصاره آن برای درمان سرماخوردگی مورد استفاده قرار گیرد.
- پوست و برگ ها را می جوشانند و عصاره حاصل را به عنوان تب بر می نوشند.
- چوب آسیاب شده به شکل پماد یا مرهم برای زخم های مقاربتی مزمن استفاده می شود.
- دم کرده چوب و ریشه تازه برای تب های مقاوم و به عنوان مقوی مصرف می شود.
- از ساقه در درمان بیماری های طحال، کبد (سیروز) و مجاری ادراری استفاده می شود.
- از پوست گیاه به عنوان تصفیه کننده خون کمک گرفته می شود.
- در سورینام از قسمت ساقه نیز برای کاهش تب استفاده می شود.
- نشان داده شده که کواسیا باعث تحریک ترشح شیره معده، افزایش اشتها و کمک به هضم غذا می شود.
- این گیاه در درمان بی اشتهایی عصبی به طرز موفقیت آمیزی استفاده شده است.
- تمام قسمت های گیاه را می توان به تنهایی یا به صورت ترکیبی برای بازگرداندن اشتها، تحریک هضم غذا و مبارزه با تب مالاریا استفاده کرد.
- چای تهیه شده از برگ های دم کرده برای پاکسازی پوست بیماران مبتلا به سرخک سودمند است.
- کواسیا به عنوان دهانشویه بعد از کشیدن دندان استفاده می شود.
- جوشانده پوست و برگ گیاه به عنوان شوینده برای از بین بردن آلودگی های انگلی مانند شپش کارایی دارد.
- روماتیسم: از دم کرده چوب تلخ کواسیا به صورت موضعی استفاده می شود.
- اعتیاد به الکل: چای تهیه شده از برگ تلخ کواسیا و مصرف یک فنجان از آن به طور منظم، تمایل به مصرف الکل را از بین می برد.
- شوره سر: یک تکه چوب تلخ کواسیا را بردارید و آن را به مدت یک شب در مقداری آب خیس کنید. سپس از این آب به عنوان محلول پاکسازی پوست سر از شوره استفاده کنید.
- مشکلات معده: از فنجانی ساخته شده از چوب کواسیا کمک بگیرید. مقداری آب در آن بریزید و بگذارید یک شب بماند. صبح روز بعد آب را با معده خالی بنوشید. این محلول مقوی تلخ فوق العاده ای برای معده است.
درمان کرم: یک قاشق غذاخوری از چوب کواسیا را به یک فنجان آب جوش اضافه می کنند و به مدت 15 دقیقه دم می شود. مصرف یک فنجان از این جوشانده به طور منظم و به مدت یک هفته برای از بین بردن عفونت های انگلی توصیه می شود.
پیش از مصرف هر گونه نسخه گیاهی یا شیمیایی حتما با پزشک متخصص یا داروساز آگاه، مشورت کنید.